Analiza porównawcza
Analiza porównawcza pozycji rozwojowej jednostki samorządu terytorialnego pozwala na określenie poziomu i stopnia jej rozwoju w poszczególnych obszarach
w odniesieniu do innych gmin stanowiących grupę porównawczą. Podstawowymi instrumentami pozwalającymi ocenić pozycję rozwojową gminy są narzędzia analityczne opracowane w ramach Systemu Analiz Samorządowych przez Związek Miast Polskich. Agregują one zbiory danych pochodzące z zasobów instytucji państwowych (m.in. GUS czy systemu POLTAX) i plasują wzajemnie poszczególne jednostki wchodzące w skład grupy porównawczej. Typologia gmin
i ich przyporządkowanie do poszczególnych grup porównawczych opiera się na klasyfikacji sporządzonej przez Polską Akademię Nauk pod kierunkiem
prof. P. Śleszyńskiego.
Zgodnie z powyższą metodologią Miasto Pruszków zostało zakwalifikowane do grupy porównawczej „Gminy miejskie: Strefy zewnętrzne Obszarów Funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich”, w której znajdują się łącznie 46 miasta. Z uwagi na wielkość grupy, przedstawienie obrazowania porównawczego
na tle wszystkich ośrodków jest bezcelowe ze względów percepcyjnych oraz idei niniejszego dokumentu, stąd autorzy dokonali wyboru 8 ośrodków o zbliżonych parametrach (pod względem funkcji społecznych, osiedleńczych, walorów gospodarczych oraz roli w strukturze swoich regionów) i na ich tle pokazana będzie analiza porównawcza Miasta. Są nimi: Będzin, Legionowo, Mikołów, Otwock, Pabianice, Tarnowskie Góry, Wejherowo i Zgierz.
Ogólny wskaźnik rozwoju oparty jest na średniej arytmetycznej wartości wskaźników diagnostycznych dla 12 obszarów tematycznych. W całym analizowanym okresie ma on wyraźną, dodatnią wartość, a w ostatnich czterech latach zmiana wartości wskaźnika jest minimalna.
Na tle wyodrębnionej do zobrazowania sytuacji grupy porównawczej sytuacja Pruszkowa jest najbardziej pozytywna pod względem sytuacji rozwojowej, jednak dynamika zmian notuje wyraźną wartość ujemną, w odniesieniu do innych jednostek.
W obszarze społecznym wyraźny jest spadek wartości zagregowanego wskaźnika rozwoju w latach 2018-19 oraz jego systematyczna odbudowa w latach kolejnych.
W obszarze tym Miasto Pruszków – wspólnie z pozostałymi miastami z aglomeracji warszawskiej – notuje stosunkowo niskie wartości w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego, obejmujące m.in. wyższą od średniej w grupie porównawczej zapadalność na choroby nowotworowe i choroby krążenia, mniejszą liczbę łóżek
w szpitalach powiatowych na 1000 mieszkańców czy zdecydowanie niższą od średniej liczbę porad lekarskich na 1000 mieszkańców. Należy jednak zauważyć,
iż są to w zdecydowanej mierze czynniki niezależne od samorządu gminnego, a bliskość miasta stołecznego sprzyja korzystaniu przez mieszkańców z opieki zdrowotnej w publicznych i prywatnych placówkach ochrony zdrowia na terenie Warszawy.
Drugim elementem wpływającym na ujemną dynamikę wskaźnika rozwoju w obszarze społecznym jest niższy poziom rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, przejawiający się mniejszą liczbą organizacji pozarządowych na 1000 mieszkańców, pomimo, iż udział wydatków na dotacje dla organizacje pożytku publicznego ze strony samorządu Pruszkowa jest zdecydowanie powyżej średniej i mediany w grupie porównawczej.
Pruszków jest zdecydowanym liderem całej grupy porównawczej w zakresie zmian demograficznych – zarówno pod względem tempa wzrostu liczby mieszkańców, jak i struktury mieszkańców pod względem ekonomicznych grup wieku. Oznacza to, iż Miasto Pruszków stanowi atrakcyjną lokalizację osiedleńczą, w szczególności dla osób młodych, czego wyrazem jest także notowanie najwyższych w grupie wskaźników liczby urodzeń.
W odniesieniu do grupy porównawczej, w ostatnich 4 latach nastąpił także wyraźny rozwój w zakresie dostępności i jakości usług (tak rynkowych,
jak i publicznych) oraz infrastruktury. W szczególności warto zauważyć najwyższy w grupie odsetek dzieci objętych opieką w żłobkach (wzrost o 150%
w analizowanym okresie), wysoką dostępność usług rynkowych oraz niezwykle niski i stale zmniejszający się odsetek gospodarstw domowych korzystających
z pomocy społecznej.
W obrazowaniu porównawczym społecznego wymiaru rozwoju gminy widoczne jest, iż Pruszków posiada najwyższą wartość wskaźnika rozwoju, przy czym pozostałe ośrodki porównawcze wykazują znacząco wyższe tempo dynamiki zmian.
Analogiczna sytuacja występuje w przypadku wymiaru gospodarczego, w którym Miasto Pruszków także posiada najwyższy zagregowany wskaźnik przy niższej dynamice zmian. Należy podkreślić zaznaczyć, iż Pruszków posiada najwyższą wartość wskaźników dotyczących nadwyżki operacyjnej na 1 mieszkańca oraz relacji kwoty nadwyżki operacyjnej do kwoty dochodów bieżących.
W odniesieniu do grupy porównawczej Pruszków posiada najwyższe wartości wskaźników dotyczące bezrobocia i rynku pracy – co oznacza, iż bezrobocie
w Mieście jest najniższe we wszystkich analizowanych aspektach, a poziom wynagrodzeń jest o ok. 26% wyższy niż średnia w grupie porównawczej.
W wymiarze środowiskowym analizy porównawczej Miasto Pruszków jednoznacznie dystansuje pozostałe obrazowane ośrodki. Jedynie Pabianice posiadają wyższą dynamikę rozwoju wskaźnika, ale jego wartość jest wyraźnie niższa niż Pruszkowa. Jest to m.in. efektem konsekwentnego i stałego rozwoju elementów funkcjonowania Miasta, które przekładają się na zagregowane wskaźniki w tym obszarze, m.in. dostępność i jakość infrastruktury, rozwój alternatywnych środków komunikacji, długość sieci dróg i ścieżek rowerowych.
Istotnymi wskaźnikami są także te, odnoszące się do zrównoważenia funkcji społeczno-gospodarczych i środowiskowych, czego wyrazem jest m.in. udział powierzchni parków, zieleńców i terenów zieleni osiedlowej w powierzchni gminy czy też powierzchnia gminy objęta obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, w których to wskaźnikach Pruszków jest liderem w grupie porównawczej.
